مبانی حریم خصوصی

در فرهنگ غرب که اصولی مانند اصالت فرد و خودمختاری بشر-با تفسیر خاصّی از آن- مقبول افتاده است، حریم خصوصی یک اصل حقوقی با پایه های استوار فلسفی تلقی می شود. ولی آیا اسلام که به این اصول و مبانی نگاه دیگری دارد می تواند حقوق شهروندان برای برخورداری از حریم خصوصی را تأیید کند و حوزه ای از زندگی شخص را خارج از قلمرو دخالت دولت و شهروندان بداند؟ در فقه اسلامی، احکام فراوانی وجود دارد که به حریم خصوصی و قلمرو آن مربوط می شود، در تحلیل این احکام، ابتدا باید اصول و مبانی آن را شناخت.

متأسفانه نه تنها در این موضوع، بلکه در موضوعات فقهی فراوانی خلأ تحلیل مبانی و استنتاج احکام بر اساس آن وجود دارد. البته بررسی مبانی حریم خصوصی، بدون در نظر گرفتن قلمرو اختیارات دولت اسلامی، به سرانجام نمی رسد و نظریه ای که مراقبت از اجرای احکام شرعی در زندگی شهروندان را بر عهده دولت می داند، قهراً گستره حریم خصوصی را به حداقل کاهش می دهد، چه اینکه «امر به معروف و نهی از منکر» از جمله مسائلی است که در این گستره کاملاً مؤثر است و برای ارائه تصویر روشنی از حریم خصوصی بر اساس فقه اسلامی، به ناچار باید مرزبندی دقیقی در این باره انجام شود.