جامعه شناسی اثبات ریاضی

کتاب جامعه‌شناسی اثبات ریاضی دارای دو ویژگی بسیار چشمگیر و ستودنی است. نخست اینکه موضوع آن از جمله موضوعات نوظهور و خط مقدم تفکر و اندیشه جامعه‌شناختی و فلسفی معاصر است. در این مرز مشترک میان جامعه‌شناسی و فلسفه هنوز مبانی و اصول جاافتاده پذیرفته‌شده‌ای به وجود نیامده و آثار صرفاً مبنایی ـ پژوهشی بسیار کم و نادر است. این وضع، دشواری و ناهمواری گستره‌ای را آشکار می‌کند که نویسنده شجاعانه و البته با احتیاط وارد آن شده است. ویژگی بارز دیگر کتاب نحوه مواجهه فکورانه و غیر مقلدانه نویسنده با موضوع مورد کاوش خود است. صرف نظر از اینکه، از نظر بنده یا هر فرد دیگری، چه انتقاداتی در نقد و بررسی مفصل کتاب قابل طرح باشد، ظهور این قبیل آثار نوآورانه پژوهشی در فضای به شدت تقلیدی مدرنیستی ـ ساینتیستی جامعه فکری معاصر ایران رویدادی است بدیع، امیدبخش و سزاوار تحسین بسیار. در بیرون جامعه ریاضی اغلب این تصور جزمی وجود دارد که فرایند اثبات در ریاضیات مفهومی مطلق و پایدار، مستقل از مقتضیات زمان و مکان، سلایق شخصی و گروهی و تحولات دانش بشر در طول اعصار است. هر چند به نسبت دیگر شاخه‌های دانش بشری، در ریاضیات اجماع نظر بیشتری نسبت به اعتبار احکام موجود است، ولی مفهوم اثبات دستخوش تحولات تاریخی و درگیر ملاحظات جدی فلسفی آموزشی و جامعه‌شناختی بوده و هست. نوشته حاضر سعی دارد توجه خواننده را به وجود مناقشه در این زمینه جلب کند و از این رو، مستقل از نظر نویسنده نسبت به جزئیات متن، گام مثبتی در آشنا کردن خواننده به یکی از مباحث مهم فلسفه ریاضیات است.