توسعه و دگرگونی اجتماعی در روستاهای ایران

کتاب حاضر تحلیل و بررسی جامعی است از مجموعه پژوهش‌ها و حدوداً نیم‌قرن مطالعاتِ اساتید و محققان علوم اجتماعی، به ویژه پژوهشگران مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات روستایی و دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران. در واقع می‌توان این اثر علمی پُرمحتوا را نوعی راهنما یا دایرةالمعارفی در زمینۀ تغییرات و تحولات پنجاه سال اخیر روستاهای کشور دانست. مطالعات روستایی در ایران از دهۀ اوّل سال‌های 1340، با شروع برنامۀ اصلاحات ارضی در ایران، در بخش مطالعات روستایی مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران آغاز گردید. پیش از آن، جز چند بررسی پراکنده در مناطق مختلف به صورت تک‌نگاری و نیز اثری تحت عنوان مالک و زارع که اطلاعاتی را در زمینۀ ویژگی‌های جوامع روستایی ایران در دوره‌های شبه فئودالی و ملوک‌الطوایفی به دست می‌داد، کار عمده و باارزشی در مورد شناخت مسائل، مشکلات و ساختار اجتماعی و اقتصادی به ویژه در زمینۀ توسعۀ روستایی صورت نگرفته بود. این کتاب در هشت فصل با عناوین «مباحث نظری توسعه»، «مطالعات توسعه روستایی در ایران قبل از انقلاب اسلامی»، «فقرروستایی»، «تأثیر توسعه روستایی بر قشرها و دگرگونی‌های اجتماعی»، «مناسبات اجتماعی در نظام‌های بهره‌برداری»، تأثیر توسعه روستایی بر هویت‌های جمعی (مطالعات مربوط به کردستان)»، «برنامه‌های توسعه در ایران» و «جمع‌بندی و نگاهی به آینده روستا در ایران» تدوین گردیده است.