باستان شناسی شبه قاره هند

فلات بزرگ ایران در موقعیت جغرافیایی خاصی واقع شده و به این سبب همواره در طول تار یخ طولانی اش همچون پلی بین شرق و غرب بوده است . این موقعیت ویژة جغرافیایی، از علل تأثیر و تأثر این فلات در سرنوشت و تاریخ مناطق اطراف خود و نشانه های این موقعیت ممتاز، به سبب وجود اسناد و مدارک کتبی و باستان شناختی در دوران اسلامی، به اندازه ای روشن است که شاید لزومی به تشریح آن نباشد، زیرا گذشته از وجود اسناد کتبی به زبانهای گوناگون، کتیبه ها و نوش ته های فارسی بر روی آثار معماری باستانی منطقة گسترده ای که از سواحل دریای مدیترانه تا مرزهای کاشغر را در برمی گیرد و همچنین آثار درخشان نفوذ معماری و هنری آن در این سرزمین های گسترده، و مدرک غیرقابل انکاری بر این مدعی است؛ اما این دخالت و تأثیر با تکیه بر شواهد و مدارک باستانی در زمانهای پیش از اسلام نیز به صورتی بسیار نیرومند وجود داشته و شاید اصلاً بتوان نفوذ فرهنگی دوران اسلامی را به عنوان میراثی از آنچه پیش از اسلام وجود داشته ، به شمار آورد .
طی برخوردهای فرهنگی، تجاری یا نظامی طی سده های طولانی میان ساکنان این فلات و مردم سرزمینهای دور و نزدیک، آنان نه تنها از سرچشمه های جوشان این تمدن سیراب شده اند، بلکه کج اندیشی و ساده انگاری خواهد بود اگر پنداشته شود تأثیرات عمیقی در گسترش فرهنگ و تمدن فلات ایران نداشته اند.
حقیقت آن است که کلیة این سرزمینها از سرچشمة بزرگی به نام گهوارة تمدن شرقی سیراب شده و در هر دوره به نامی و رسمی معروف و خوانده شده اند.