آسیب شناسی روایات تفسیری

موضوعات

فهرست

پیشگفتار
فصل اول: نقش، کارکرد و اعتبار روایات تفسیری
جایگاه و نقش روایات تفسیری
پیامبر اکرم (ص) اولین مفسر قرآن کریم
اهل بیت پیامبر (ع)، مفسران حقیقی قرآن کریم
گونه ها و کارکردهای روایات تفسیری
1- فضایل قرآن
2- اختلاف قرائات
3- اسباب نزول
4- نزول قرآن
5- تبیین واژگان و وجوه معانی
6- تبیین احکام شرعی
7- تبیین مفاهیم اعتقادی
8- جری و تطبیق
9- تأویلات باطنی
10- آموزش شیوۀ تفسیری
ارزش گذاری و اعتبارسنجی روایات تفسیری
اعتبار یا عدم اعتبار اخبار آحاد
عدم اعتبار و ناکارامدی روایات تفسیری
اعتبار و کارامدی روایات در فقه و تفسیر مطلقاً
چکیده
پرسش و پژوهش
برای مطالعه
آشنایی با اهمّ تفاسیر روایی اهل سنت
فصل دوم: حذف اسانید روایات تفسیری
مهم ترین آفتها و آسیبها
اهمیت اسناد
توجیه کلام احمد بن حنبل
حذف اسناد از آفتهای روش تفسیر روایی
پیشینۀ نقل اسناد و شیوۀ مفسران در ارزش گذاری سندی
ابن جریر طبری (م310 ق)
اسماعیل بن کثیر (م 774 ق)
شیخ طوسی (م460 ق)
علامه طباطبایی (م 1402 ق)
ارزش گذاری سندی احادیث
الف) دیدگاه اخباریان
ب) دیدگاه اصولیان
قلّت روایات تفسیری و ناکارامدی روش تفسیر روایی
علل قلّت یا کثرت روایات تفسیری صحابه
چکیده
پرسش و پژوهش
برای مطالعه
آشنایی با اهمّ تفاسیر روایی شیعه
فصل سوم: پدیدة جعل و تحریف در روایات تفسیری
جعل حدیث و پیشینۀ آن
زمینه ها و انگیزه های حدیث سازی و گسترش آن
الف) زمینه های پیدایی و گسترش حدیث سازی
ب) انگیزه های پیدایی و گسترش حدیث سازی
نشانه ها و معیارهای تشخیص روایات ساختگی
شناسایی دروغ پردازان و متّهمان به کذب و جعل
دیگر راویان متهم به جعل و کذب
چکیده
پرسش و پژوهش
فصل چهارم: پدیدة اسرائیلیات در روایات تفسیری
مفهوم شناسی و پیشینه
آغاز ورود اسرائیلیات به حوزۀ تفسیر
نهی ابن عباس از مراجعه به اهل کتاب
زمینه ها و ریشه های پیدایی و گسترش اسرائیلیات
1- ضعف فرهنگی جامعۀ عرب و موقعیت دینی و اجتماعی ویژۀ اهل کتاب
2- گزیده گویی قرآن در بازگویی داستانها
3- هم زیستی و هم جواری مسلمانان با اهل کتاب
4- کینۀ دیرینه و دشمنی شدید یهود
5- فراخوان قرآن و پیامبر (ص) به مراجعه به پرس وجو از اهل کتاب
6- ممنوعیت نگارش و نقل حدیث
7- حذف اسانید و سهل انگاری در نقل و نقد روایات
8- قصه سرایان و همراهی دستگاه خلافت با آنان
اقسام اسرائیلیات و احکام آنها
عناصر اصلی پدیدآورندۀ اسرائیلیات
میزان اثرپذیری تفاسیر فریقین از اسرائیلیات
واکنش اهل بیت (ع) در برابر اسرائیلیات
واکنش امام علی (ع)
واکنش امام باقر (ع)
واکنش امام صادق (ع)
واکنش امام رضا (ع)
چند نمونه از اسرائیلیات در تفاسیر
1- افسانه سرایی دربارۀ هاروت و ماروت
2- نسبت شرک به آدم و حوا
3- افسانه سرایی دربارۀ پدیده های طبیعی
4- افسانه سرایی دربارۀ حضرت یوسف (ع)
چکیده
پرسش و پژوهش
فصل پنجم: پدیدة غلو در روایات تفسیری
مفهوم شناسی غلو و غالیان
مراتب و درجات غلو
مسئله غلو و نزاع قمیان و بغدادیان
دیدگاه استاد علی اکبر غفاری دربارۀ اندیشۀ غلو
نقش غالیان در حدیث سازی و تحریف آموزه های دینی
الف) تأویلات و تطبیقات باطل
ب) ترویج فرهنگ اباحی گری و لاابالی گری
ج) اتهام تشبیه و تفویض به ائمه (ع) و اصحاب آنان
د) مسئله اختلاف قرائات و تحریف قرآن
موضع گیری اهل بیت (ع) در برابر جریان غلو
1- انکار و ردّ الوهیت امامان (ع)
2- انکار و ردّ علم غیب مطلق و ذاتی امامان (ع)
3- ترک واجبات الهی و اباحی گری، به عنوان پیامد آفت غلو
4- لعن و نفرین بر غالیان
5- جوانان از شرّ غالیان برحذر باشند!
6- حدیث سازی مخالفان در باب فضایل اهل بیت (ع)
7- انکار و نفی تأویلهای باطل
لزوم شناسایی غالیان و متهمان به غلو
چکیده
پرسش و پژوهش
فصل ششم: پدیدة نقل به معنی در روایات تفسیری
پیشینۀ نقل به معنی
جواز و عدم جواز نقل به معنی
ادلّه مخالفان و موافقان نقل به معنی
پیامدهای نقل به معنا
الف) اضطراب و اختلاف احادیث و تشتّت آراء فقهی
ب) تحریف و تغییر در احادیث
ج) از بین رفتن اصالت الفاظ معصومان (ع) و عدم جواز استناد ادبی به احادیث
نمونه هایی از نقل به معنی در روایات تفسیری
نمونۀ اول: اختلاف روایات دربارۀ گمراه گری سامری و خداوند
نمونۀ دوم: تحریف معنوی در روایت مربوط به فزونی دانش پیامبر (ص)
نمونۀ سوم: اختلاف شدید در روایات مربوط به داستان پسران آدم (ع)
نمونۀ چهارم: سوء تعبیر راویان دربارۀ عصمت حضرت یحیی (ع)
نمونۀ پنجم: نقل به معنا در روایات مربوط به رحمت عمومی خداوند
نمونۀ ششم: ناهمگونی شدید روایات راجع به اصحاب اعراف
چکیده
پرسش و پژوهش
فصل هفتم: پدیدة اختلاف قرائات در روایات تفسیری
تواتر یا عدم تواتر قرائات
فراوانی اختلاف قرائات
گونه های اختلاف قرائات
الف) اختلاف قرائات بدون تغییر معنوی
ب) اختلاف قرائات توأم با تغییر معنوی
چکیده
پرسش و پژوهش
ضمایم
1- جداول
2- کتاب شناسی: وضع حدیث
3- کتاب شناسی: اسرائیلیات
4- کتاب شناسی: غلو و غالیان
5- پیشینه و سیر نگارشهای قرائات قرآن کریم
منابع
نمایة آیات
نمایه روایات عربی
نمایه روایات فارسی
نمایه اعلام
نمایه موضوعی

محصولات مشابه

بیشتر

نظرات